Doğum Kontrol Hapı: Doğum kontrol hapı her gün düzenli olarak kullanıldığında %99’a kadar doğum kontrolü sağlayan bir yöntemdir. Bazı haplar sürekli olarak kullanılırken bazıları 21 gün alınıp, 7 gün ara verilir.
Doğum kontrol hapları kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronu içerir ve yumurtalıklarınızdan yumurta salınmasını engelleyerek etki eder. Ayrıca rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak spermin yumurtaya ulaşmasını da engeller. Doğum kontrol haplarının yine her gün kullanılan ve sadece progesteron hormonu içeren mini haplardan farkı östrojen içeriğidir.
Doğum kontrol hapınızı her gün içmeniz gereklidir, hap cinsel ilişkiye girip girmemenizden bağımsız olarak düzenli kullanılmalıdır. Doktorunuza doğum kontrol haplarının sizin için en uygun yöntem olup olmadığını sorun. Doktorunuz size birkaç soru sorarak doğum kontrol hapı kullanmanızın uygun olup olmadığını belirtecektir.
Spiral – Bakırlı Spiral Rahim İçi Araç – RİA: Spiral veya rahim içi araç; rahmin içine yerleştirilen, yüksek etkiye sahip, küçük, bakır içeren ve doktor tarafından yerleştirilen bir doğum kontrol yöntemidir. Spiral spermlerin hareket etmesini önleyen bakır iyonları salarak ve yumurtaya ulaşıp döllemelerini engelleyerek etki eder, yumurtalıklarda her ay yumurta oluşumunu engellemez. Nadiren bir sperm yumurtaya ulaşabilse bile, spiralin bakır içeriği döllenen yumurtanın rahim içine yerleşerek gebelik oluşmasına engel olur. Rahim içine yerleştirilen spiral (tipine bağlı olarak) 5 ila 10 yıl süreyle etkisini korur.
Hormonlu Spiral Rahim İçi Sistem – RİS: Hormonlu spiral; küçük, yumuşak, T şeklinde, içindeki haznesinde kadınlık hormonu olan progesteron içeren bir doğum kontrol yöntemidir ve doktor tarafından rahim içine yerleştirilir. Hormonlu spiral, rahim içine sürekli düşük dozda progesteron salgılayarak etki eder. Rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak spermlerin hareketini zorlaştırır ve yumurtaya erişmelerini engeller, ayrıca rahmin iç katmanını inceltir. Etkisi %99.8 kadar yüksektir ve geri dönüşlü bir doğum kontrol yönteminden beklenebilecek en yüksek etkililiği sağlar. Hormonlu spiralin size uygun olup olmadığını doktorunuza danışabilirsiniz.
Kondom – Prezervatif: Doğum kontrol yöntemlerinden biri olan kondom (prezervatif), planlanmayan gebeliğe ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlar. Penisi bir kılıf gibi sararak spermlerin vajinaya girmesini engeller. Kondomun ucunda erkek boşaldığında meninin toplanması ve böylece vajinaya girmesinin engellendiği küçük bir baloncuk bulunur. Bu yöntemdeki en önemli konu her cinsel ilişkide yeni bir kondomun kullanılmasının gerekmesidir. Kondomlar farklı şekil, boyut ve materyallerden üretilmektedir; sonuç olarak cildi hassas olanlar veya alerjisi olanlar gibi kişilere de uygun olan, rahatça kullanılabilecek kondomlar bulunmaktadır.
Mini Hap: Mini haplar her gün düzenli olarak aynı saatte kullanıldığında %99’a kadar çıkan doğum kontrolü sağlar. Mini hapların sürekli olarak kullanılması gerekir. Doğum kontrol haplarından farkları kadınlık hormonları olan östrojen ve progesterondan sadece progesteronu içermeleri, östrojen içermemeleridir. Etki düzeyleri benzerdir, ancak günün aynı saatinde düzenli kullanım çok önemlidir, saat gecikmelerinde etkileri azalır. Ayrıca kanama düzensizliği özellikle ilk aylarda doğum kontrol haplarından daha sık görülür.
Mini haplar dozlarına bağlı olarak etki eder: Rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak sperm geçişini engeller ve döllenen yumurtanın tutunmasını engellemek üzere rahim iç yüzeyini inceltirler; bazıları yumurtlamayı da belirli derecelerde engeller.
Mini hapların her gün aynı saatte içilmesi gereklidir, haplar cinsel ilişkiye girip girmemenizden bağımsız olarak düzenli kullanılmalıdır. Mini haplar genellikle emziren anneler (6. haftadan sonra), hipertansiyonu olanlar, östrojene bağlı yan etkilerden yakınanlar (migren, bulantı, memelerde hassasiyet), bazı durumlarda 35 yaş üzerinde olan sigara içen kadınlarda önerilir. Doktorunuza mini hapların sizin için en uygun yöntem olup olmadığını sorun.
Ertesi Gün Hapı: Ertesi gün hapları acil durumlarda uygulanabilen bir yöntemdir. Olaylar planlandığı gibi gitmediğinde ertesi gün kullanılabilir. Ertesi gün hapları doğum kontrol hapları gibi hormon içeriklidir, ancak içlerindeki hormon miktarı çok daha yüksektir. Temel olarak yumurtalıklardan yumurta salınmasını engellerler; ayrıca rahmin iç katmanını incelterek döllenen yumurtanın rahme yerleşip gebelik oluşturmasını da engelleyebilirler. Ertesi gün haplarının etkili olabilmesi için korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede alınmaları gereklidir. İdeal olarak korunmasız ilişkiden sonraki ilk 12 saat içinde alınması gerekir. İlişkinin üzerinden 24 saat geçtikten sonra etkisi azalmaya başlar. Ertesi gün hapı kullandıktan sonra gebelik oluşumunu engellemek için farklı bir yöntemle korunmanız gereklidir.
Sterilzasyon Tüplerin Bağlanması: Sterilizasyon doğum kontrolünün en uç noktasıdır. “Ya hep ya hiç” gibi biraz radikal bir yaklaşım gibi gelebilir; bu nedenle herkes için uygun bir yöntem değildir. Kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olduğundan, hiçbir zaman çocuk istemediğinden emin olan veya artık daha fazla çocuk istemeyen kişiler için uygundur. Sterilizasyon hem kadınlar, hem de erkeklerde uygulanabilir. Birkaç yöntem bulunmakla birlikte, hiçbirinin geri dönüşünün olmadığı söylenebilir. Sterilizasyon kararı almadan önce mutlaka doktorunuzla konuşun; yine etkili olan farklı uzun süreli doğum kontrol yöntemleri bulunuyor ve bu yöntemlerin geri dönüşü de var.
Vajinal Halka: Vajinal halka bilezikle lastik bant arasında bir görünüme sahip olan, kolay kullanımlı ve çok işlevli bir yöntemdir. Plastik, şeffaf ve esnek bir halkadır ve vajinaya yerleştirildikten sonra östrojen ve progesteron hormonları salgılayarak yumurtalıklarınızdan yumurta üretilmesini engeller. Ayrıca rahim ağzındaki mukus takasını kalınlaştırarak spermin geçerek ve yumurtayla bulaşmasına da engel olur.
Yerleştirildikten sonra 3 hafta süreyle yerinde bırakılır ve çıkartıldıktan sonra 1 hafta ara verilmeli, sonra yenisi yerleştirilmelidir.
Deri Altı İmplantı: Deri altı implant ilk duyulduğunda uzay teknolojisine ait bir alet gibi düşünülebilir, ama aslında yüksek etkiye sahip ve kolayca saklanabilen bir doğum kontrol yöntemidir. Yaklaşık olarak bir kibrit boyutundadır ve üst kol cildinin hemen altına yerleştirilir. Yerleştirildikten sonra içinde bulunan hazneden vücuda sürekli olarak küçük dozlarda progesteron hormonu salgılar. Progesteron yumurtalıklarınızda yumurta üretimini engeller ve rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak spermlerin geçerek yumurtayı döllemesini zorlaştırır.
Aylık – 3 Aylık İğne: Aylık veya 3 aylık iğne sadece progesteron hormonunu veya östrojen ve progesteron hormonlarını birlikte içeren bir iğnedir; vücudunuzun yumurta üretmesini engelleyerek ve rahim ağzındaki mukus tabakasının sperm geçişini engelleyecek şekilde kalınlaşmasını sağlayarak etki eder. Her ay veya her 3 ayda bir iğne olmanız gerekir. İğne yapıldıktan sonra etkisi durdurulamaz, yani yan etkisi varsa durdurulması söz konusu değildir. Etki şekli doğum kontrol hapı gibidir; sadece her gün almanız gerekmez, ancak iğneden korkanlar için doğru bir seçenek değildir.
Geri Çekilme Yöntemi: Geri çekilme yöntemi konusunda bilimsel olarak söylenebilecek pek fazla şey yok, bu yöntem bilim kelimesi kullanılmaya başlanmadan önceden beri uygulanıyor. Geri çekilme ya da dışarı boşalma veya tıbbi terimiyle “coitus interruptus” güçlü bir kişisel kontrol ve deneyim gerektirir; ancak bir o kadar da güvenilmez bir yöntemdir. Etkili olabildiği zamanlardaki etkisini erkeğin boşalmadan önce penisini vajinadan dışarı çıkartabilmesine ve spermin yumurtaya ulaşamamasına borçludur. Bununla birlikte, tüm spermler boşalma sırasında dışarı atılmaz, ilişkinin daha önceki aşamalarında salgılanan sıvılarda da sperm bulunabilir. Bu nedenle erkek vajinaya boşalmamış olsa da gebe kalma riski vardır.
Takvim Yönetimi ve Vücut Isısı Takibi: Takvime dayanarak veya vücut ısını takip ederek uygulanan yöntem ayın hangi günlerinde hamile kalabileceğini bilmeniz ve bugünlerde ilişkiye girmemenize dayanır. Bunun için gebe kalabileceğiniz günlerde olan belirtileri takip etmeniz gereklidir. Bu yöntemi farklı şekillerde uygulayabilirsiniz. Adet günlerinizi takvime kaydederek yumurtlama gününüzü tespit edebilir, beden ısınızdaki değişimleri kaydedebilirsiniz. Uygulanabilecek bu ve benzer yöntemler adet döngünüzdeki ufak değişikliklerden, hesaplama hatalarından, hatta uyku düzeninizin değişmesi gibi günlük değişikliklerden etkilenebilir. Unutkanlar, çok titiz olmayanlar ve spontan bir hayatı olanlar için hiç uygun değildir.