Kısırlık, düzenli cinsel ilişkiye ve herhangi bir korunma yöntemi kullanmamaya rağmen 1 yıl içinde çocuk sahibi olamama durumudur. Kısırlık, üreme sistemi ile ilgili bir sağlık problemidir. Kısırlık tek bir sebebe bağlı olabildiği gibi; birkaç faktörün kombinasyonu ile de gerçekleşebilmektedir. Neyse ki, infertilitenin üstesinden gelebilmek için güvenli ve etkili bir çok tedaviler mevcuttur. Bu tedaviler çiftin çocuk sahibi olma şansını arttırmaktadır.

Kısırlık Belirtileri
Birçok çift çocuk sahibi olma denemelerinin ilk 6 ayında sonuç elde etmektedirler. Korunmayan çiftlerin % 85inde 1 yıl içerisinde gebelik oluşması beklenir. Sonraki 36 ay içinde, kalan çiftlerin %50sinde gebelik oluşur.
İnfertilitenin ana belirtisi gebe kalamamaktır. Başka semptomu olmayabilir.
Bazı durumlarda, infertilite problemi olan bir kadının anormal menstural kanamaları olabilir, infertilite problemi olan bir erkeğin ise, kıllanma gibi hormonal problemleri veya seksüel fonksiyonda bazı değişiklikler olabilir.

Doktora Ne Zaman Gitmeli ?
Eğer 1 seneden fazla zamandır bebek sahibi olmaya çalışmıyorsanız, infertilite konusunda çok fazla endişelenmenize gerek yoktur. Doktorunuzla şu gibi durumlarda iletişime geçebilirsiniz :
• Gebe kalmayı düşünüyorsanız, 30 yaşından büyüksünüz ve 6 aydır menstural kanamanız olmadıysa
• Düzensiz veya ağrılı geçiyorsa menstural periyodlarınız; pelvik ağrı, endometrioz veya tekrarlı düşük durumları varsa
• Düşük sperm sayımı, testiküler, prostat geçmişi veya cinsel problemler varsa

Kısırlık Nedenleri

İnsan üreme sistemi karmaşık bir yapıya sahiptir. Hamile kalabilmek için yumurtlama ve döllenme proseslerinin kusursuz çalışması gerekir.
• Kadının beynindeki hipofiz bezi her ay yumurtalıkları döllenme için bir yumurtayı salıvermesini haber verir.
• Hipofiz hormonları (FSH – LH) yumurtalıkları bir yumurta salıvermesi için uyarır. Buna yumurtlama denir. 28 günlük menstural döngünün genellikle 14. gününde gerçekleşir.
• Serbest kalan yumurta fallop tüplere doğru yolculuğuna başlar ve serbest kalmasından itibaren 24 saat içinde döllenebilir. Yumurtlamadan 1 veya 2 gün önce gerçekleşen cinsel ilişki ile gebelik şansı artar.
• Bu süreçte gebe kalabilmek için, spermin yumurta ile fallop tüplerde buluşması gereklidir. Sperm yumurtayı 72 saat içinde dölleme yetisine sahiptir. Spermin yumurtaya ulaşabilmesi için erkeğin ereksiyon olması ve boşalabilmesi gereklidir. Ayrıca yeterli sayıda, düzgün şekilde ve doğru yönde hareket eden sperme ihtiyaç vardır.
• Spermin yumurtaya ulaşabilmesi için, kadının sağlıklı bir vajinal ve rahim alanına sahip olması gereklidir.
• Yumurta döllenirse, rahmin içine yerleşir.
Bazı çiftler için, bu karmaşık süreçte bir şeyler ters gider ve sonuçta infertilite gerçekleşir. İnfertititenin neden veya nedenleri her iki eşi de ilgilendirebilir:
• Vakaların % 20sinde infertilite sadece erkek kaynaklıdır.
• Vakaların % 30 – 40ında infertilite hem erkek hem kadın kaynaklıdır.
• Vakaların % 40 – 50sinde infertilite sadece kadın kaynaklıdır.

Kısırlık Tanısı ve Teşhisi

İnfertilite testlerine başlamadan önce, bu sürecin sorumluluk ve taahhüt gerektirdiğinin farkında olmalısınız. Doktorunuz, cinsel alışkanlıklarınızı bilmek ve gerekirse bunlar hakkında size önerilerde bulunmak isteyebilecektir. Gerekli testler ve deneme dönemleri aylarca sürebilir. İnfertilite problemi olan çiftlerin üçte birinde hiçbir neden bulunamamaktadır. (Nedeni bilinmeyen infertilite)
Değerlendirme dönemi biraz pahalı ve rahatsızlık verici olabilir ve tüm test ve tetkikler sonucunda gebe kalacağınızın bir garantisi yoktur.

Erkekler İçin Testler
İnfertil olmayan bir erkeğin testislerinin yeterli miktarda sağlıklı sperm üretmesi, bu spermlerin boşaltılabilmesi gerekmektedir. Erkeklere yapılan testler bu süreçlerin hasarlı olup olmadığını anlamak yönündedir.
• Genel Fiziksel Muayene: Genital organların muayenesi, tıbbi geçmiş, geçirilen hastalıklar, kullanılan ilaçlar ve cinsel alışkanlıklar hakkındadır.
• Sperm Analizi: Erkek infertilitesinde yapılan en önemli test sperm analizidir. Doktorunuz bir veya birden çok defa sperm örneği vermenizi isteyebilir. Sperm örneği mastürbasyon yoluyla temin edilir ve laboratuarda miktar, renk, enfeksiyon varlığı olup olmadığı, sperm sayısı, spermlerin şekli ve hareketliliği açılarından incelenir.
• Hormon Testleri: Testosteron düzeyini ve diğer erkek hormonlarını incelemek için yapılan kan testleridir.
• Rektum ve Testis Torbası Ultrasonu: Geri boşalma gibi problemlerin varlığının teşhisi için doktorunuz ultrason isteyebilir.

Kadınlar İçin Testler
İnfertil olmayan bir kadının yumurtalıklarının her ay düzenli olarak bir yumurtayı salıvermesi, üreme sisteminin yumurta ve spermin buluşmasına ve embriyo haline gelebilmesine izin vermesi gerekmektedir. Kadının üreme organları sağlıklı ve fonksiyonel olmalıdır.
Doktorunuz tıbbi geçmişiniz, adet döngüleriniz, cinsel alışkanlıklarınız hakkında sorular sorduktan sonra genel bir muayeneden geçmenizi ister. Buna jinekolojik muayene denir ve belirli testler de gerekebilir :
• Yumurtlama testi : Hormon düzeylerini ölçmek ve yumurtlayıp yumurtlamadığınızı kontrol etmek için istenen bir kan testidir.
• Histerosalpinografi : HSG tüplerin açıklığını ve görevlerini yerine getirme yeteneğine sahip olup olmadığını saptamak, servikal kanal ve rahim içerisinde yer kaplayan oluşum ve anomalileri görebilmek amacıyla yapılır. Rahim ağzında yetmezlik, tüberküloz, adenomyozis, myom ve polipler HSG ile tanımlanabilmektedir. HSG çekilirken serviksten (rahim ağzından) geçen silindirik bir kateter yardımıyla uterus içine yağlı bir x-ışını boyası (opak madde) verilir. Bu opak maddenin dağılımına bakılarak rahim içi veya fallop tüpleri ile ilgili problemler ortaya çıkarılmaya çalışılır.
• Laparoskopi : Genel anestezi altında yapılan ve göbek deliğinden ince bir teleskopun karın içine sokularak karın içi organlarının görüntülenmesini sağlayan bir ameliyattır. Laparoskopi ile karın alt bölgesinde açılan 3 – 5 mmlik deliklerden içeri sokulan aletler ile rahim, yumurtalık ve tüpleri ilgilendiren hastalık veya problemleri doğrudan gözlemleme ve cerrahi girişim yapma olanağı vardır. Yumurtalık kistleri, dış gebelikler, myomlar, gebe kalabilirliği artıran tüp cerrahisi ve endometrioz laparoskopik olarak kolayca tedavi edilebilmektedir.
• Histeroskopi : Rahim içine bakmanın bir yoludur. Histeroskop denilen cihaz ile rahimle ilgili problemin teşhisi veya tedavisi yapılabilmektedir. Histeroskopi belli durumları teşhis amacıyla kullanıldığı gibi, tedavi amaçlı da kullanılabilir. Örneğin; rahim adezyonları, bölümleri veya fibroidleri histeroskopi sayesinde alınabilirler. Anormal kanama, kısırlık, tekrarlayan düşükler, adezyonlar , anormal büyümeler gibi durumlarda histeroskopiden teşhis amaçlı yararlanılabilir.
• Hormon Testleri : Yumurtlama hormonları, tiroid ve hipofiz hormonlarına bakmak için yapılan kan testleridir.
• Yumurtalık Rezervi Testi : Yumurtaların yumurtlama sonrası potansiyel etkinliklerini belirlemek amacıyla yapılabilir.
• Genetik Testler : İnfertiliteye sebep olan genetik bir durum olup olmadığını anlamak amacıyla yapılabilir.
• Pelvik Ultrason : Rahim ve tüpleri incelemek için ultrason yapılır.

Kısırlıktan Korunma

Erkek kaynaklı infertilitenin birçoğu önlenebilir değildir. Yine de, infertiliteye katkıda bulunan sigara ve alkol tüketimizden kaçınmak gereklidir. Aynı zamanda, yüksek ısılar sperm üretimini ve hareketliliğini etkiler. Bu etki geçici olsa da, sauna ve çok sıcak banyolardan kaçınınız.
Eğer ileride baba olmayı düşünüyorsanız ama bu ihtimal kesin değilse, yine de vazektomi gibi kalıcı kısırlık operasyonlarından kaçınınız. Bu operasyonu tersine çevirme mümkün olsa da, bunun başka riskleri vardır.
Bir kadının hamilelik şansını arttırmak amaçlı yapabileceği şu gibi yöntemler vardır :

Düzenli

Egzersiz :

Düzenli bir şekilde egzersiz yapmak önemlidir ancak adet düzeninizi bozacak şekilde egzersizleriniz çok şiddetliyse, doğurganlığınız hasar görebilir.

Aşırı Kilo Alımından Uzak

Durun :

Aşırı kilolu olmak veya çok düşük kilolu olmak hormon üretiminizi etkileyerek kısırlığa sebep olabilir.

Alkol ve Sigara Kullanmayın:

Bu maddeler gebe kalma şansınızı azaltarak, sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmenizi engeller. Alkol almayın ve sigara kullanmayın.

Kafein Alımını

Limitleyin :

Hamile kalmaya çalışan kadınlar kafein alımını günde 200 mg şeklinde veya 1-2 bardak olarak limitlemek isteyebilirler.

İlaç Kullanımını

Limitleyin :

Reçeteli ve reçetesiz ilaçların kullanımı hamile kalma ve hamileliği sürdürme şansınızı azaltabilir. Düzenli kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzdan tavsiye alınız.